alexiouarchitects: Κωνσταντίνος Δοξιάδης

Κωνσταντίνος Δοξιάδης

(1913 - 1975)

Ο πολυγραφότατος πολεοδόμος, αρχιτέκτονας μεγάλων έργων, πατριώτης με αντιστασιακή δράση στην Κατοχή, αλλά και ικανός μάνατζερ, Κωνσταντίνος Δοξιάδης γεννήθηκε το 1913 στην Στενήμαχο Ανατολικής Ρωμυλίας.

Υπήρξε μία από τις πιο φωτισμένες προσωπικότητες της μεταπολεμικής Ελλάδας, με πρωτοποριακή σκέψη και διεθνή ακτινοβολία. Διετέλεσε υφυπουργός και γενικός συντονιστής των έργων ανοικοδόμησης από το 1945 έως το 1950.

Ήταν γιος του παιδιάτρου Απόστολου Δοξιάδη που διετέλεσε υπουργός για θέματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας σε διάφορες κυβερνήσεις, και της Ευανθίας Μεζεβίρη .

Αποφοίτησε από το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο ως αρχιτέκτονας-μηχανικός και το 1936 ανακηρύχθηκε διδάκτορας μηχανικός του Πανεπιστημίου του Σαρλόττενμπουργκ του Βερολίνου με τη διατριβή του που είχε τίτλο: “Η διάταξη του χώρου στην ελληνική πολεοδομία“

Ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης είναι από τις λίγες προσωπικότητες που, διαδραμάτισαν ένα κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση μιας σειράς πόλεων του σύγχρονου κόσμου.

Είναι εκείνος που μελέτησε τα προβλήματα και τις πληγές της Ελλάδος ακριβώς στο τέλος του πολέμου αναπτύσσοντας σχέδια δράσης και τελικά αναλαμβάνοντας το έργο της ανοικοδόμησης.

Αλλά επίσης είναι ο άνθρωπος που επηρέασε τον τρόπο ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων σχεδιάζοντας και δημιουργώντας ολόκληρες πόλεις στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Ο εγγενής κοσμοπολιτισμός και οι ριζοσπαστικές του ιδέες τάραξαν τα λιμνάζοντα νερά της ελληνικής κοινωνίας που, παρ’ όλα αυτά, αποδείχθηκε ανέτοιμη να τις υιοθετήσει. Ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης με το εμβληματικό του έργο «Η Πρωτεύουσα και το μέλλον της» μίλησε πολύ νωρίς για τα σημερινά αδιέξοδα της Αθήνας, χωρίς όμως να εισακουστεί

Η ΕΠΟΧΗ

Το 1937 ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης διορίστηκε μηχανικός της Πολεοδομικής Υπηρεσίας της Διοικήσεως Πρωτευούσης και κατά τη διάρκεια του πολέμου διετέλεσε Προϊστάμενος της Πολεοδομικής Υπηρεσίας και Προϊστάμενος του Γραφείου Χωροταξικών και Πολεοδομικών Ερευνών και Μελετών . Στη διάρκεια της Κατοχής υπήρξε αρχηγός της αντιστασιακής ομάδας Ήφαιστος και εξέδιδε ένα περιοδικό, τη μοναδική έκδοση τεχνικού περιεχομένου σε όλα τα κατεχόμενα εδάφη, με τίτλο «Χωροταξία – Πολεοδομία –Αρχιτεκτονική». Μετά την απελευθέρωση, το 1945, αποστρατεύτηκε με το βαθμό του Λοχαγού και πήρε μέρος στο Συνέδριο για την Ειρήνη του Αγίου Φραγκίσκου των ΗΠΑ, ως μέλος της Ελληνικής αντιπροσωπείας.

Σε μια εποχή που κράτη και κυβερνήσεις προσπαθούσαν να αναρρώσουν από τις πληγές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τις συνέπειες του αποικιοκρατικού συστήματος, η δύναμη των θεωριών του Κωνσταντίνου Δοξιάδη και η αποτελεσματικότητα των έργων του τον έβγαλαν έξω από τα σύνορα της χώρας του. Είναι εκείνος που συγκρότησε από τις στάχτες της τη μεταπολεμική Ελλάδα, δημιούργησε μεγάλες πόλεις στη Μέση Ανατολή, σχεδίασε τα προγράμματα ανάπτυξης για χώρες της Ασίας, της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και έβαλε το χέρι του σε πολεοδομικές μελέτες μεγάλων αμερικανικών πόλεων. Και, σαν μην ήταν αυτό αρκετό, είχε την ιδέα να οργανώσει και να συστηματοποιήσει ένα διεθνές εκπαιδευτικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα, ιδρύοντας τον Αθηναϊκό Τεχνολογικό Όμιλο.

ΤΟ ΕΡΓΟ

doxiadis_afiervma_2010_49«Όλοι διαπράττουμε αρχιτεκτονικά εγκλήματα· ως εγκληματίες πρέπει να το ομολογήσουμε εξ αρχής. Δεν κατανοούμε την πόλη και δεν έχουμε την κατάλληλη αρχιτεκτονική για την εποχή μας. Κάποιοι θεωρούν τους αρχιτέκτονες υπεύθυνους γι′ αυτήν την αποτυχία. Έχουν δίκιο, αν σκεφθούμε ότι δεν αναφέρονται σε εξειδικευμένες πλευρές της Αρχιτεκτονικής ή σε όλους τους αρχιτέκτονες, αλλά στον μέσο αρχιτέκτονα, τον ειδικό στην κατασκευή των κελυφών (σπιτιών) τα οποία η ανθρωπότητα έχει απόλυτη ανάγκη» έλεγε ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης, για να εξηγήσει ότι η μικρή κλίμακα των αρχαίων ελληνικών οικισμών ήταν το μέτρο για μια αρχιτεκτονική της ανθρώπινης ευτυχίας.

Το 1952 δημιούργησε δικό του γραφείο, το Γραφείο Δοξιάδη, το οποίο ήταν διεθνώς γνωστό ως ένα από τα μεγαλύτερα γραφεία οικιστικών και πολεοδομικών μελετών. Το γραφείο αυτό εκπονούσε μελέτες κατά παραγγελία διαφόρων κυβερνήσεων όπως των Η.Π.Α., του Ιράν, του Πακιστάν, της Σαουδικής Αραβίας, της Βραζιλίας, της Αργεντινής, της Ουρουγουάης. Πρέσβευε ότι τα οικιστικά προβλήματα , μπορούν να αντιμετωπιστούν με ορθές λύσεις μέσα από επιστημονική προσέγγιση. Ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για το περιβάλλον και η δουλειά του πλαισιώνονταν από ένα εκτενές συγγραφικό έργο.

Τα γνωστότερα έργα του στην Ελλάδα είναι το χωριό Άσπρα Σπίτια που μελέτησε σχεδίασε και επέβλεψε για λογαριασμό της εταιρείας Αλουμίνιον Ελλάδος για να στεγάζει τις οικογένειες 5.000 εργαζόμένων κοντά στους Δελφούς, ο παραθεριστικός οικισμός Απολλώνιο στο Πόρτο Ράφτη καθώς και το κτίριο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

DOXIADIS 2«Η εντοπία πρέπει να μεριμνά για την ευημερία και την ευτυχία του Ανθρώπου. Οφείλει να φροντίζει και τα πέντε στοιχεία του ανθρωπόκοσμου – τη φύση, τον άνθρωπο, την κοινωνία, τα κελύφη και τα δίκτυα – και να εξασφαλίζει τη σύνθεσή του», έλεγε ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης, εξηγώντας με μία δική του κατασκευή την οικιστική του θεωρία.

Το Σεπτέμβριο του 1959 η τότε κυβέρνηση του Πακιστάν ανέθεσε στην εταιρεία “Δοξιάδης και Σύμβουλοι″ τον σχεδιασμό της νέας πρωτεύουσας του Πακιστάν, Islamabad. Η πρωτεύουσα σχεδιάστηκε για να μπορεί να στεγάσει μελλοντικά 2.500.000 κατοίκους! O σχεδιασμός και η μελέτη του Συνεταιρισμού ολοκληρώθηκε από τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη τον Ιανουάριο του 1967.

Ακόμη το 1959 εκπονεί μεταπτυχιακό πρόγραμμα οικιστικής και διεξαγωγή ερευνητικών προγραμμάτων για την πόλη του μέλλοντος, την εξέλιξη της Αθήνας, και την αρχαία ελληνική πόλη .

Οι μακέτες της πρωτεύουσας του Πακιστάν, Ισλαμαμπάντ, της Γκάνας, Τέμα, της Ζάμπιας, Καφούε, τα σχέδια του οικιστικού προγράμματος της Βαγδάτης, του Λιβάνου, της Συρίας τα ρυθμιστικά σχέδια του στις πόλεις της Ουάσιγκτον, του Ίστγουικ, του Σινσινάτι, της Οκλαχόμα και οι μελέτες του για το Μπρούκλιν, το Ντιτρόιτ και το Μαϊάμι είναι μερικά από τα έργα με τα οποία καταπιάστηκε ο κορυφαίος Κωνσταντίνος Δοξιάδης

Από το 1965 έως το 1970 αναλαμβάνει σημαντικά έργα στην Σαουδική Αραβία

ΤΟ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑ

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του Ο Κωνσταντίνος. Δοξιάδης αρχίζει να έχει σοβαρά προβλήματα με την υγεία του κι αρχίζει το ιστορικό μιας μακροχρόνιας και πολύ σπάνιας αρρώστιας που τον οδηγεί μέσα σε τρία χρόνια σε ολική παράλυση και τελικά στο θάνατο . Ο Δοξιάδης αντιμετώπισε την ασθένειά του με φοβερό θάρρος και αξιοπρέπεια γράφοντας μέχρι και την τελευταία στιγμή και κρατώντας σημειώσεις για την ασθένειά του με σκοπό να βοηθήσει μελλοντικούς ερευνητές. Πέθανε στο σπίτι του στην Αθήνα στις 28 Ιουνίου 1975, στις 11 το πρωί.

Το 1976 του έγινε μετά θάνατον τιμητική απονομή Χρυσού μεταλλίου από το Βασιλικό αρχιτεκτονικό ινστιτούτο Καναδά .

Δυστυχώς παρότι το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου του γραφείου του Κωνσταντίνου Δοξιάδη πολτοποιήθηκε μετά τον θάνατό του, ενώ σώθηκε το προσωπικό του αρχείο, και παρότι το έργο του αποσιωπήθηκε τα τελευταία 30 χρόνια από τη διεθνή βιβλιογραφία ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης παραμένει ένας κορυφαίος πολεοδόμος αρχιτέκτονας. Οι ιδέες του παραμένουν επίκαιρες και το έργο του αποτελεί πρότυπο για τους άξιους συνεχιστές του. Οι μελέτες του τόσο στο Ελληνικό όσο και στο διεθνές πανεπιστημιακό τοπίο αποτελούν για τους νέους συνεχιστές του το όραμα για την τελειοποίηση του σύγχρονου κόσμου.

«Οι πόλεις του μέλλοντος δείχνουν προς την τελειότητα των αρχαίων οικισμών που σέβονταν τον άνθρωπο», τάδε έφη : Κωνσταντίνος Δοξιάδης